جواب تمرین علوم هفتم-بخش دوم،درس سوم: اتم ها؛الفبای مواد

حل تمرین علوم هفتم|بخش دوم،درس سوم: اتم ها؛الفبای مواد

فعالیت صفحه 14

فهرستی از موادی را که می شناسید، تهیّه، و دربارهٔ آن در کلاس گفت وگو کنید

فلز ، گچ ، شیشه ، آب ، خاک ، ابریشم ، شکر و …

1- چه تعداد مادهٔ دیگر می شود به فهرست شما اضافه کرد؟ بسیار زیاد
2- تصور کنید که هیچ یک از این مواد را در اختیار نداشته باشید؛ در این صورت زندگی چگونه خواهد بود؟

زندگی اصلاً امکان پذیر نبود.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

پرسش متن صفحه 14 و 15

 

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

 

اطلاعات جمع آوری کنید صفحه 15

در یک فعّالیت گروهی دربارهٔ کاربردهای چند مادهٔ پرمصرف در زندگی روزانه تحقیق، و
نتیجه را به صورت یک روزنامهٔ دیواری به کلاس ارائه کنید.

1.پارچه

یکی از پراستفاده ترین ماده های هرکشوری پارچه می باشد که عموماً از ریسیدن نخ به وجود می آید. امروزه پارچه های به شدت زیبا با طرح های مختلف و رنگ های زیبا در کارخانه های نساجی تولید و به استفاده عموم می رسد. بخش عمده این پارچه ها برای پوشش مردم و بقیه برای دکوراسیون و چیزهای دیگر به کار میرود. در سال های گذشته تولید پارچه از پنبه به شدت بیشتر از نفت و مشتقات آن بود ولی در 10 ساله ی اخیر تقاضا برای پارچه های پلی استری به شدت بالا رفته و مورد توجه همگان قرار گرفته است.

2.نوشت افزار

از سری مواد به شدت پراستفاده و محبوب همگان است مانند : مداد نوکی ، خودکار ، مداد سیاه و …

یک دانش آموز، یک معلم ، یک دانشجو ، یک دفتردار و …  همواره نیازمند دفتر و کاغذ و انواع نوشت افزار برای یادداشت کردن مواردی خاص هستند و همواره به دنبال استفاده از این نوع مواد می باشند. مداد های اولیه صرفاً کلوخه ها و خورده های گرافیت بودند. به مرور زمان به شکل قلمی درآوردند و دور آن نخ پیچیدند و از هر طرف که لازم بود آن را باز می کردند و به مرور تبدیل به این مداد هایی شد که ما امروزه استفاده می کنیم.

3.مواد شوینده

از زمانی که یادمان هست نطافت و تمیزی بحث مهمی بوده و سلامت روحی و روانی جامعه به آن باز می گردد. موادهای شوینده هم نقش اصلی این عرصه را ایفا می کردند. در شست وشوی صورت و بدن ، شست وشوی لباس ها ، تمیزی خانه و وسایل ، ضدعفونی وسائل در دوران کرونا و در بیمارستان ها و … همه ی این ها به طور مستقیم به مواد شوینده وابسته اند.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

فعالیت صفحه 15

الف) با دقت به شکل زیر نگاه کنید و دربارهٔ برداشت خود از این شکل در کلاس گفت و گو کنید.

این شکل تفکر دو فرد مختلف در مورد ذرات تشکیل دهنده ی سیب را نشان می دهد.

ب)هر یک از این دو نفر دربارهٔ ماده و ذر ههای ریزتر تشکیل دهندهٔ آن تصوّراتی دارند. شما چه فکر می کنید؟

یکی از آن ها فکر می کند که سیب از ذرات کوچک با چشم غیر مسلح قابل دیدن است تشکیل شده در حالی که دیگری فکر می کند سیب از ذرات بسیار ریز تشکیل شده که عملاً قابل دیدن با چشم غیر مسلح نیستند.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

فعالیت صفحه 16

1- چند حبه قند بردارید و روی یک پارچه قرار دهید. آنهارا با ضربه زدن به چند تکهٔ ریز تبدیل کنید. ضربه زدن را آن قدر ادامه دهید تا پودر قند به دست آید.
2- همهٔ پودر قند را بردارید و داخل یک لیوان آب بریزید و آن را هم بزنید تا حل شود.
3- آیا مطمئنید که تمام ذره های قند را برداشته اید؟ (درستی پاسخ خود را به کمک یک ذره بین بررسی کنید)

بعد از بررسی با ذره بین میبینیم که هنوز مقداری قند باقی مانده اند.
4- آیا ذره های قند در آب قابل دیدن اند؟ آیا آنها داخل لیوان وجود دارند یا از بین رفته اند؟ (آزمایشی برای بررسی ادعای
خود پیشنهاد کنید)

اگر آب را بنوشیم مزه ی شیرینی را حس می کنیم که ناشی از وجود ذرات قند است.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

پرسش متن صفجه 16

آنها برای یافتن پاسخ پرسش های خود آزمایش های زیادی را انجام دادند اما چگونه ذره های غیرقابل مشاهده را مطالعه می کنیم؟

با میکروسکوپ

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

 

فکرکنید صفحه 16

همان طور که می دانید، بخار آب موجود در هوای اتاق را نمی بینیم؛ اما، می دانیم که بخار آب در هوای اتاق وجود دارد. آزمایشی پیشنهاد کنید که وجود آن را نشان دهد.

مثلاً در  یک اتاق شیشه ای دمای اتاق را پایین می آوریم و مشاهده می کنیم که روی شیشه قطره های آب جمع شده اند . و یا هنگامی که هوا سرد است وقتی پنجره ها را ببندیم ، بخار آب اطراف شیشه در داخل ماشین مایع شده و قطره های آب روی شیشه پدید می آیند و این حاکی از وجود بخار آب است.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

فعالیت صفحه 17

هدف از این فعالیت ایناست که ما برای پی بردن به مسئله نباید حتماً به طور مستقیم آن  را مشاهده کنیم و می توانیم با استفاده از حدس زدن،پیش بینی و حواس پنجگانه به آن پی ببریم.

پس از بررسی پیشنهاد ها و جواب واقعی پی می ریم که با حدس زدن تا حدود زیاد می توانیم به ویژگی ها ماده پی ببریم.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

آزمایش کنید صفحه 18

1- مقداری کربن (زغال)، گوگرد، یک تکه سیم مسی و یک میخ آهنی بردارید.
ویژگی ظاهری این عنصرها را یادداشت کنید؛ سپس با یک چکش روی آنها ضربه بزنید.مشاهدات خود را بنویسید.

کربن و گوگرد خورد می شوند ولی میخ آهنی و سیم مسی چکش خوارند ، خورد نمی شوند و شکل می گیرند.

2- یک مدار الکتریکی مطابق شکل زیر درست کنید و با استفاده از آن، رسانایی الکتریکی میخ آهنی، پوش برگ (فویل 1) آلومینیمی، گوگرد و زغال را بررسی کنید. مشاهدات خود را بنویسید.

با قرار دادن میخ آهنی و فویل آلومینیومی ، لامپ روشن شده پس رسانا هستند و با قرار دادن گوگرد و زغال سنگ مشاهده می کنیم که لامپ روشن نمی شود پس نارسانا هستند.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

فکرکنید صفحه 19

دانش آموزی با استفاده از نتایج آزمایش های صفحه قبل، برخی از ویژگی های مواد را در دو گروه جداگانه در جدول زیر نوشته است. با بررسی آن به پرسش ها پاسخ دهید.

گروه(1)	گروه(2)
سطح برّاق دارند.	سطح برّاق ندارند.
اغلب روی آب فرو میروند	اغلب روی آب شناور می مانند.
با ضربه خورد نمی شوند.	با ضربه خورد می شوند.
رسانا هستند.	رسانا نیستند.

الف) جدول را کامل کنید.
ب)برای هر یک از گروه ها یک عنوان انتخاب کنید.

پ) اگر بخواهید عنوان فلز و نافلز را به گروه های بالا نسبت دهید، کدام واژه را به
گروه ( 1) و کدام را به گروه ( 2) نسبت می دهید.

گروه (1)=فلزها /گروه(2)=نافلزها
ت) عنصرهای زیر را در دو گروه فلز و نافلز طبقه بندی کنید.

«نقره،آلومینیم،طلا،کربن،گازنیتروژن،گازاکسیژن،مس،آهن،گوگرد»

فازها=نقره،آلومینیم،طلا،مس،آهن

نافلز=کربن،گاز نیتروژن ، گاز اکسیژن ، گوگرد

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

فعالیت صفحه 20

1- باتوجه به شکل های زیر به پرسش های مطرح شده، پاسخ دهید:

الف) مشخص کنید که هر یک از شکل ها نشان دهندهٔ ساختار اتمی کدام یک از مواد زیر است:
« عنصر فلز،عنصر نافلز و ترکیب »

1-نافلز

2-ترکیب

3-فلز

ب) یک تعریف مناسب برای ترکیب ارائه کنید.

ترکیبات موادی هستند که ذرات تشکیل دهنده ی آن ها از بیش از یک نوع اتم ساخته شده است.
2- پیش بینی کنید موادی که مصرف می کنیم یا با آنها سروکار داریم، عنصرند یا ترکیب. برای پیش بینی خود دلیل بیاورید.

هردو هستند زیرا با مواد مختلفی سر و کار داریم ولی بیشتر ترکیب اند.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

فکرکنید صفحه 21

شکل های زیر ساختار اتمی 3 عنصر را نشان می دهند. با توجه به آنها، چند ویژگی کلی برای عنصر ها و اتم ها بنویسید.

 

اتم ها همه دارای هسته هستند و در هسته آن ها نوترون و پروتون وجود دارد. همچنین در طراف هسته الکترون ها در گردش هستند که در نمونه ی خنثی یک ماده تعداد نوترون با پروتون برابر است. و تعداد الکترون ،پروتون و نوترون در  اتم های مختلف متفاوت می باشد.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

پرسش متن صفحه 21

حال فرض کنید پنج گرم شکر، هوا و آب را در سه ظرف جداگانه در اختیار دارید. پیش بینی می کنید کدام یک جای بیشتری می گیرد؟

هوا

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

آزمایش کنید صفحه 22

5 گرم شکر، آب و هوا را با استفاده از ترازو بردارید. با مشاهدهٔ حجم این سه ماده، درستی پاسخ های خود را بررسی کنید (برای وزن کردن هوا از توپ والیبال، فوتبال یا بسکتبال خالی استفاده کنید).

مشاهده می کنیم که حجم 5 گرم هوا بیشتر از حجم 5 گرم آب است و حجم 5 گرم آب بیشتر از حجم 5 گرم شکر است. این نشان می دهد که فاصله بین اتم های ذرات شکر کم تر از این فاصله در آب و سپس کمتر از این فاصله در هوا است.

در نتیجه فاصله ی بین ذرات: هوا>آب>شکر

حجم:هوا>آب>شکر

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

آزمایش کنید صفحه 22

وسایل و مواد: سرنگ، چوب پنبه )پلاستیک(، وزنه، گیره، پایه، آب و شن
روش آزمایش
 1- سه چهارم حجم یکی از سرنگ ها را از آب و دیگری را از شن پر کنید.

2- با کشیدن پیستون، داخل سرنگ سوم به همان مقدار هوا وارد کنید.

3- نوک سرنگ ها را با درپوش آن محکم ببندید (یا در یک چوب پنبه با پلاستیک فرو برید و با خمیر بازی دور آن را محکم ببندید تا تمام درز ها گرفته شود).
4- سرنگ ها را با استفاده از گیره محکم ببندید و روی هر کدام، یک وزنه با جرم یکسان قرار دهید(یا با کف دست سرنگ را به سمت پایین فشار دهید).
5- مشاهدات خود را بنویسید. از این مشاهدات چه نتیجه ای می گیرید؟

مشاهده می کنیم که حجم هوای داخل سرنگ کاهش می یابد ولی حجم آب و شن کاهش نمی یابد و نمی توان سرنگ حاوی آب و شن را متراکم کرد. گازها تراکم پذیر و مایعات و جامدات تراکم ناپذیرند.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

گفت و گو کنید صفحه 23

نمودار 2 میزان افزایش حجم مقدار یکسانی از چند ماده را در اثر گرم کردن به مقدار یکسان نشان می دهد. دربارهٔ داده های این نمودار در کلاس گفت وگو کنید.

این نمودار نشان می دهد که در اثر گرما دادن مقدار یکسانی از مواد، اول مواد گازی بیشترین افزایش حجم را دارند سپس مایعات و در انتها به ترتیب  جامد فلزی و جامد نافلزی کم ترین افزایش حجم را دارند. و این به دلیل این است که در گازها فاصله ی مولکول ها بیشتر و نیروی جاذبه زیادی به هم وارد نمی کنند در نتیجه هنگام گرم کردن راحت تر از هم دور شده و فاصله می گیرند .

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

آزمایش کنید صفحه 23

یک بطری شیشه ای بردارید و یک بادکنک را محکم به درِ آن ببندید. حال یک پارچ پلاستیکی را تا نیمه از آب سرد پر کنید و بطری را درون آن قرار دهید؛ سپس پارچ پلاستیکی را تا نیمه از آب داغ پر کنید و دوباره بطری را درون آن قرار دهید. مشاهدات خود را یادداشت کنید.
هشدار: هنگام استفاده از آب داغ نکات ایمنی را رعایت کننید.

آب سرد باعث می شود که هوای درون بطری کاهش حجم پیدا کند و فاصله ی بین مولکول های کاهش پیدا کند در نتیجه هوای درون بادکنک وارد بطری شود و باد بادکنک خالی شود و برعکس آب گرم باعث می شود فضای بین مولکول های گاز افزایش و در نتیجه حجم گاز افزایش یابد . با افزایش حجم گاز درون بطری مقداری از آن وارد بادکنک شده و آن را باد می کند.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

فکرکنید صفحه 24

شکل الف، وضعیت ذره های هوای درون بطری را هنگامی که در آب سرد قرار دارد،
نشان می دهد. با توجه به آنچه آموختید، وضعیت ذره های هوای درون بطری را، هنگامی که
در آب داغ قرار دارد(شکل ب) رسم کنید. پاسخ خود را توضیح دهید.

با افزایش دما فاصله ی بین ذرات هوا افزایش و در نتیجه افزایش حجم پیدا می کند و مقداری از آن وارد بادکنک می شود و در نتیجه آن را باد می کند.