جواب تمرین علوم پنجم-درس دهم:خاک با ارزش

جواب تمرین علوم پنجم– درس دهم:خاک با ارزش

فعالیت صفحه 80

4-پیش بینی کنید که کدام سنگ ها تغییر می کنند.

سنگ هایی که استحکام کمتری دارند.
5- در قوطی را باز کنید و مشاهدات خود را بیان کنید.

دسته ای از سنگ ها خرد شده ولی بقیه به همان شکل باقی مانده اند.

• کدام سنگ ها بیشتر خرد شده اند؟ 

سنگ هایی که استحکام کمتری داشتند بیشتر خرد و ریز شدند.

• آیا قطعه های به دست آمده از نظر رنگ و اندازه یکسان اند؟

خیر !

کاوشگری صفحه 81

1 با آب و خاک رُس، گِل رُس درست کنید.
2-از گِل رس گلوله های کوچکی درست کنید و بگذارید خشک شوند.
3 حدود یک سوم گلدان را از گلوله های رُسی پر کنید.
4-سپس یک لایه ماسه و بعد از آن، مقداری خاک باغچه روی گلوله های رسی بریزید. در آخر، دانه ی لوبیایی را که از شب قبل خیس کرده اید، در گلدان بکارید.
5-هر روز با آب فشان مقدار کمی آب به لوبیا بدهید.
6-بعد از چهار هفته، گلدان را بشکنید.

مشاهدات خود را یادداشت کنید.

ریشه گیاه رشد می کند و گلوله های رسی کوچک را می شکند و از میان آن می گذرد.

• از این فعّالیت چه نتیجه ای می گیرید؟
• گیاهان با استفاده از ریشه شان باعث خرد شدن سنگ ها و در نتیجه تشکیل خاک می شود. در واقع گیاهان یکی از عوامل به وجود آمدن خاک هستند.

فعالیت صفحه 83

یک بطری پلاستیکی را از آب پر کنید. درِ آن را محکم ببندید. سپس آن را در فریزر بگذارید تا آب درونش کاملاً یخ ببندد. آن گاه بطری را از فریزر خارج کنید و مشاهده های خود را بنویسید.

می بینیم که آب یخ زده و حجم آن افزایش یافته و در نتیجه بر روی دیواره ی بطری فشار وارد کرده و ان را پاره کرده است.
از این فعّالیت چه نتیجه ای می گیرید؟

هنگامی که آب منجمد می شود و یخ می زند ، حجم آن افزایش می یابد.

 

گفت و گو صفحه 83

در شکل های زیر، اثر تغییر دما بر روی سنگ ها نمایش داده شده است. با بررسی این شکل ها درباره ی چگونگی تشکیل خاک در جاهای سرد و کوهستانی، گفت وگو کنید و نتیجه را به کلاس گزارش دهید.

 

آب به درون سنگ ها نفوذ می کند و در ترک های ریز ان جا می گیرد. با کاهش دما ، آب یخ زده و افزایش حجم پیدا می کند و باعث بیشتر ترک خوردن سنگ می شود تا جایی که باعث خرد شدن و ریز شدن آن می شود و در نتیجه در این مناطق سرد و کوهستانی ، خاک پدید می آید.

 

فعالیت صفحه 84

1- مقداری خاک رس، خاک باغچه و ماسه را به صورت جداگانه روی کاغذ بریزید. آنها را مشاهده و جدول زیر را کامل کنید.

نمونه ی خاک	رنگ	اندازه ی ذرّه ها(ریز،بسیار ریز)
خاک رس	قرمز	به شدت ریز
خاک باغچه	قهوه ای	ریز
ماسه	خاکستری	ریز

2-مقداری از هر سه نمونه خاک را در لیوان هایی که (مانند شکل زیر) تا نیمه آب دارند، بریزید. سعی کنید خاک از سطح آب بالاتر نیاید. مخلوط خاک و آب را خوب به هم بزنید و در جایی بگذارید که تکان نخورد.

• کدام لیوان گل و لای بیشتری دارد؟

خاک رس

• موادّ موجود درکدام لیوان زودتر ته نشین می شود؟

ماسه

3- اگر روی آب هر لیوان چیزی جمع شده است، آنها را با قاشق جدا کنید و هرکدام را روی کاغذ جداگانه ای بریزید. سپس با ذرّه بین خوب نگاه کنید؛ چه چیزهایی در آنها می بینید؟

اگر به لیوان دارای خاک باغچه دقت کنید باقی مانده جانوران و گیاهان و برگ ها را می بینید که بر روی آب جمع شده اند.

4- آیا اجزای همه ی خاک ها مشابه اند؟

خیر

5-چیزهایی را که در نمونه ی خاک دیده اید، به کلاس گزارش دهید.

در نمونه ی خاک می توان موجودات زنده ریز مثل کرم ها ، برگ های ریز ، باقی مانده بعضی گیاهان(مثل ریشه گیاهانی که قبلاً در ان خاک بوده اند) را مشاهده کرد.

 

فعالیت صفحه 85

گلدانی را بردارید و کمی خاک در آن بریزید. روی آن مقداری برگ یا باقی مانده ی سبزیجات (بهتر است ریز شود) بریزید و آن را با خاک بپوشانید. خاک را مرطوب نگه دارید. پس از 2 تا 3 هفته خاکِ روی برگ ها را کنار بزنید. برگ ها چه تغییری کرده اند؟

برگ ها خشک و پوسیده شده اند. همچنین تغییر رنگ داده اند.

• از این فعّالیت چه نتیجه ای می گیرید؟

برگ زیر خاک مرطوب رنگشان تغییر می کند و پوسیده و خشک می شوند.

فعالیت صفحه ی 87

نوع خاک	میزان آبی که از خاک خارج می شود.
	در 15 دقیقه	در 20 دقیقه	در 30 دقیقه
خاک رس	2	3	4
خاک باغچه	5	6	7
ماسه	6	8	9

• سپس نتیجه را روی یک نمودار ستونی نمایش دهید.

 

گفت و گو صفحه 87

آب در کدام خاک بیشتر نفوذ می کند؟ ماسه
کدام خاک آب بیشتری در خود نگه می دارد؟ خاک رس
کدام خاک برای کشاورزی مناسب تر است؟ خاک باغچه

 

جمع آوری اطلاعات صفحه 88

در مورد تصویرهای زیر و نقش آنها در فرسایش خاک، اطلّاعات جمع آوری کنید و به
کلاس گزارش دهید.

ریشه ی گیاهان همانطور که دیدیم نقش زیادی در تشکیل خاک دارد. اما نقش مهم دیگر ریشه گیاهان سفت کردن و نگه داشتن خاک است.

شخم زدن : شخم زدن های ممتد باعث آسیب به بافت خاک و عبور راحت تر آب از آن می شود و هنگام آبیاری باعث جا به جایی خاک و کاهش استحکام آن می شود.

قطع درختان: با قطع درختان و کاهش پوشش گیاهی ، خاک فرسوده می شود و استحکام خود را از دست داده و با یک بارش ساده شسته شده و از بین می رود.

چرای دام: دام ها مثل گوسفندان با له کردن پوشش های گیاهی ، خوردن ریشه گیاهان و از بین بردن گونه های گیاهی باعث کاهش این جانداران شده و درنتیجه باعث فرسوده شدن و از بین رفتن خاک می شوند.

فکرکنید صفحه ی 88

با چه روش هایی می توانیم از فرسایش خاک جلوگیری کنیم؟

• کاشت گیاهان و ایجاد یا بیشتر کردن پوشش های گیاهی
• کاهش استفاده از کود شیمیایی و بهره گیری از کود های طبیعی نظیر کود های حیوانی
• کنترل شخم زدن در مزارع
• مدیریت منابع آب و خاک

و…